kushayisana imibiko ngokuphepha kwengonyama
singakaganelwa. Lokhu bebekuveza ezinkundleni zokuxhumana.
NONHLAKANIPHO SHINGA
UHULUMENI waKwaZulu-Natal nomnyango wamaphoyisa kuzwe-lonke baqinisekise ukuqhutshe-kwa kokutshalwa kwamaphoyisa kuzo zonke izigodlo zaseNdlunkulu kaZulu, ikakhulukazi kwesa-KwaKhangelamankengane esihlala iSilo esisanda kumenyezelwa
uMntwana uMisuzulu kaZwelithini.
UMnu Sihle Zikalala onguNduna-nkulu wesifundazwe, uyichithi-le imibiko ethi umbutho wamaphoyisa kulesi si-fundazwe uhoxise amaphoyisa endlunkulu emuva ko-kumenye-zelwa kwesilo esisha ngoLwe-sihlanu ebusuku Kwa-Kha-ngela.
Le mibiko ibisola uhulumeni ngobude-dengu noku-beka impilo yeSilo uMisuzulu engcupheni.
Le mibiko isabalale emuva kokuba uNduna-nkulu kaZulu, iNkosi Mangosuthu Buthelezi ngo-Mgqibelo ebusuku ezwakalise ukuthi kumpha-the kabi ukuthola umbiko kwinhloko yezoku-phepha KwaKhangela, wokuthi umbutho wama-phoyisa sewunikwe umyalelo wokuthi ngeke usakwazi ukuqhubeka nokuqapha iSilo njengoba singakagcotshwa ngokusemthethweni.
Nayizolo ngeSonto kusihlwa uMntwana uBu-thelezi ubesamile esitatimendeni sakhe, ethi akanasizathu sokusenga ezimithiyo ngodaba lo-kuphepha kweSilo uMisuzulu. Uthe usibonile kwabezindaba isitatimende sikaMnu Zikalala, futhi siyabajabulisa ukuthi uthi uhulumeni usa-zibophezele ekuqinisekiseni ezokuphepha kwesilo.
Nokho uthe usalokhu ekuqaphele ukuthi ukhomishana wamaphoyisa esifundazweni aka-kaze asikhiphe isitatimende lapho eziqhelelanisa khona nokuyalelwa kwamaphoyisa ukushiya isigodlo saKwaKhangela.
Isitatimende sikaMnu Zikalala, besithi kakulona iqiniso ukuthi kuke kwaba nezinkulumo zo-kususwa kwezokuphepha esigodlweni. Uthe lo-khu bekuzobeka iSilo uMisuzulu engcupheni ngemuva kokuqokwa njengomholi kaZulu. Uthe ngemuva kokuzwa lezi zinkulumo zisabalala kwabezindaba, uthinte uKhomishana wamapho-yisa esiFundazweni uGeneral Nhlanhla Mkhwa-nazi, wakhuluma noNgqongqoshe wezokuThutha nokuVikelwa koMphakathi uNkk Peggy Nko-nyeni, kanjalo noNgqongqoshe wamaphoyisa kuzwelonke, uMnu Bheki Cele.
“Ngemuva kokukhulumisana nabo, ngifisa ukuphumela obala ngiyichithe imibiko. Kuyi-manje ithimba eliqapha izigodlo likuzona zonke,” kusho uMnu Zikalala.
Uthi kunokuba kuhoxiswe amaphoyisa, bawa-ndisile njengoba bethumele nophiko olusebenza ezimeni ezibucayi. Uthe njengohulumeni bazibophezele ukuqhubeka nokuqinisekisa ukuthi indlunkulu iphephile nabo bonke abahlala ezigodlweni ikakhulukazi iNkosi uMisuzulu.
Kuzokhumbuleka ukuthi ngoMgqibelo ngesi-khathi iSilo esisha sibonakala esigodlweni la-pho bekunomhlangano womndeni khona, besigadwe ngonogada abazimele. Izolo ngeSonto enye yezintatheli ebezisankanise KwaKhangela, iveze ukuthi kunesikhathi lapho ebengasabonwa amaphoyisa kulesi sigodlo kodwa aphinde aqhamuka. Le ntatheli esikhulumile nayo, ithe ishu-the nezithombe ukufakazisa ukuthi kunesikhathi lapho bekushaya khona umoya KwaKhangela, bengekho abezokuphepha.