PHUMLANI GAMA
INEPHUPHO lokuba ngusomlando osezingeni lomhlaba imbongi esencane yaKwaNongoma, esifakwe eqoqweni lezimbongi zaseNdlunkulu kaZulu. USiphamandla Dlamini (15) ofunda uGrade 10 eMasibumbane High School, oNdini, uveze ukuthi kusukela esemncane, ubekuthanda ukuhaya izibongo zamakhosi aKwaZulu. Uthi eneminyaka ewu-13 ubudala, waba nenhlanhla yokubona incwadi ethi “Umongo KaZulu” – ekhuluma ngomlando wesiZwe samaZulu – eyabhalwa nguMntwana uZeblon Zulu. “Ngemuva kokuyifunda, ngaqala ukuhlangana nabanye abantwana basendlunkulu, okubalwa kubo uMntwana uS’gobongo (wasemzini) waKwaDinabakubo, owangifundisa ukulandelanisa izibongo, uma ngihaya. Baningi abantwana nothisha ababone ikhono kimi, bangikhuthaza ukuba ngiqhubeke. Ngonyaka odlule ngangihaya komunye umngcwabo wasendlunkulu, ngabonwa nguMntwana uVanana owangitshela ukuthi wazi konke ngami. Waya nami emcimbini wasendlunkulu,
lapho iSilo sasizokhipha ibutho emaqhugwaneni oLundi, okuwumcimbi owandulela owaseSandlwana. Kusukela lapho, ngatshelwa ukuthi kufanele ngihlale ngiseduze kukababa uBuzetsheni Mdletshe oyinyosi endala.
“Kuthele izithelo ezinhle kimi ukubekwa eduze kukaMdletshe ngoba kuyaye kuthi simatasa nomsebenzi wokubonga, yena ebe engelusile ukuthi ngisawabiza ngakho yini amakhosi kaZulu. Emuva komsebenzi, uye ancome futhi engiluleke lapho okufanele ngilungise khona,” kusho yena.
Uthi ubekhona ngosuku lokuvulwa kwesiShayamthetho saKwaZulu-Natal nasesikhumbuzweni seSilo uDinuzulu kaCetshwayo obuKwaCeza. “Bekuyimina noMdletshe, siwubambile umsebenzi. Uma izongena iNgonyama, besibonga sobabili. Uma isizokhuluma kubonga uMdletshe kuphela. Mina nabanye siyavela uma isiphuma iNgonyama njengoba umthetho usho njalo. Isifiso sami wukukhula kulo mkhakha, ngigcine sengingusomlando osezingeni lomhlaba. Sengikufundile okuningi ngesiZwe samaZulu. Izibongo zamakhosi asendlu-nkulu ngiziqala phezulu eNgonyameni uMpande, ngehle nazo kuze kufike kuyona iNgonyama esesihlalweni.
“Maqondana nemali okuthiwa kufanele ngiyinikwe yindlunkulu eyiholo, kangiyijahile kodwa okwamanje nginesifiso sokugxila emsebenzini wesizwe, ngoba nami nginegazi lakhona. Khona ngeke ngingayemukeli uma nginikwa, kodwa ngisafuna ukukhula kulo mkhakha,” kusho uSiphamandla.
