UMBONO WELANGA
EMUVA kwezinyanga eziningi abamabhizinisi besha amashushu, befuna ukuba akhonjwe indlela umphathi omkhulu wenkampani yezokuthutha kahulumeni, iTransnet, uNkz Portia Derby, ugcine eliphonsile ithawula ngoLwesihlanu.
Obesasele esikhundleni, yinhloko yezokuthutha ngojantshi (Transnet Freight Rail), uNkz Sizakele Mzimela, naye osomabhizinisi abamfuna exoshiwe.
Lezi zintokazi zaqashwa eminyakeni emithathu edlule, zithwelwe ngeqoma nguNgqongqoshe wezamaBhizinisi kaHulumeni, uMnu Pravin Gordhan, ukuthi zizolungisa izinkinga zeTransnet.
Kunokuba zilungise, le nkampani isisesimeni esibi kakhulu kunakuqala. Impahla ethuthwa emachwebeni ezwe, okubalwa kuwo elaseThekwini nelaseRichards Bay, yehle kakhulu, kanti namaguzu ale nkampani kawanele.
Ukwehlulwa wumsebenzi kweTransnet Freight Rail kube nomthelela omubi, njengokwanda kwesibalo samaloli emigwaqweni yakuleli, ikakhulukazi kulo owuthelawayeka (N3), oxhumanisa iGauteng neKwaZulu-Natal.
Okunye okugqamile wukwehluleka kwala machweba ukuthutha impahla emikhunjini engenayo nephumayo, okuxabanise izinkampani zakuleli nezangaphandle
ezihwebelana nazo.
Ukulimala komnotho wezwe kubonakale ngojenga lwamaloli emigwaqweni, obelubonakala luqhingqe eduze kwamachweba, njengelaseRichards Bay.
Izinkinga zeTransnet ziholele ekutheni iMinerals Council, okuyinhlangano ewumlomo wezinkampani zezimayini, iphumele obala ngonyaka odlule, ithi kufanele uNkz Derby noNkz Mzimela baxoshwe.
Lokhu kwalandelwa yizinkulumo ezithi le nhlangano yayikusho lokhu ngenxa yezizathu zobandlululo, ngoba ingafuni ukubona abantu abampisholo besifazane,
beqhoqhobele izikhundla eziphezulu eTransnet.
Emasontweni edlule, neDurban Chamber of Commerce, izinyunyana zezisebenzi iNational Union of Mineworkers neCosatu nazo zathi kumele zixoshwe lezi zikhulu.
Lezi zinyunyana zikusho lokhu nje, yingoba izimayini ezimbalwa sezimemezele ukuthi zizodiliza izisebenzi ezibalelwa ku-35 000, ngenxa yezingqinamba ezidalwe yizinkinga zeTransnet nokwehla kwentengo yemikhiqizo yazo ezimakethe zomhlaba.
Omunye umthelela wezinkinga zeTransnet, wukwehla kwentela engena kuhulumeni njengoba izinkampani ezinkulu zehlelwe yimithamo yemikhiqizo eziyidayisela amanye amazwe. Ukwehla kwentela ekhokhwa yizinkampani kulimaza umnotho nezinhlelo zikahulumeni zokwakha inqalasizinda nokukhokha izibonelelo.
Isifundo kuhulumeni ngezinkinga zeTransnet, wukubaluleka kokubeka ezikhundleni izikhulu ezinemfundo
namakhono okwenza lokho eziqashelwe khona.
Makuphele ukuqashwa kwabantu ngezizathu zepolitiki yobuqembu.