Ilanga News
Home 9 Featured 9 Imizamo yokuxazulula izinkinga ezikhungethe inyuvesi iFort Hare

Imizamo yokuxazulula izinkinga ezikhungethe inyuvesi iFort Hare

by | 15 October 2025

UNGQONGQOSHE wezeMfundo ePhakeme, uMnu Buti Manamela, uthi unethemba lokuthi sikhona isixazululo ezinkingeni ezikhungethe iNyuvesi yaseFort Hare, eseDikeni (Alice), e-Eastern Cape.

Le nyuvesi ivalwe ngesonto eledlule ngemuva kokuba izitshudeni zivuke umbhejazana, zashisa imitapo namagumbi okufunda. Umonakalo odalekile ubalelwa ku-R500 million, kanti kusaqhutshekwa kubalwa nezindleko isikhungo nomnyango abazongena kuzo uma sekulungiswa.

“Umnyango wami nomkhandlu olawula inyuvesi, nezinhlaka zokuphepha, sebeqalile ukuhlangana ngenhloso yokubuyisela isimo kwesejwayelekile. Yisikhungo esinomlando lesiyana, ngakho uhulumeni ngeke usonge izandla izinto zonakala,” kusho isitatimende sikaManamela.

IFort Hare yasungulwa ngo-1916 kanti kubaholi ebakhiqizile kubalwa uMnu Nelson Mandela owaba ngumengameli wokuqala weNingizimu Afrika ekhululekile, uMnu Robert Mugabe owaba ngumengameli waseZimbabwe kusukela ngo-1980, uMnu Robert Sobukwe ongumsunguli wePan Africanist Congress (PAC), iNkosi uMangosuthu Buthelezi engumsunguli weNkatha Freedom Party (IFP), uMnu Oliver Tambo owahola i-ANC ekudingisweni, ukubala nje abambalwa.

UNdunakulu wase-Eastern Cape, uMnu Oscar Mabuyane, ngesonto eledlule uqoqe abaholi bezenkolo nabomphakathi wathi mabangenelele ezinkingeni zaseFort Hare. Izitshudeni sekunesikhathi zikhononda ngezimo ezifunda ngaphansi kwazo, okubalwa uxhaso lokufunda, izindawo zokuhlala, inkohlakalo nokubulawa kwezinye izitshudeni.

Ngonyaka odlule kwabulawa umshayeli womphathi wenyuvesi. Inhloko yezobuNhloli emaPhoyiseni, uJenene uDumisani Khumalo, noJenene uNhlanhla Mkhwanazi, basanda kutshela iKhomishini yeJaji uMbuyiseli Madlanga ukuthi iPolitical Killings Task Team (PKTT) – uNgqongqoshe osanikezwe ikhefu eliyisipesheli uMnu Senzo Mchunu ayezama ukuyihlakaza – yangenelela ezinkingeni zaseFort Hare.

Lolu phiko lwajutshwa ukuba luyophenya ngenkohlakalo eyayibikwa kulesiya sikhungo. Kakukacaci ukuthi kuyothatha isikhathi esingakanani ukuxazulula izinkinga uku-ze isikhungo sivulwe ngoba kusenemihlangano eqhubekayo.
menzi.jele@ilanganews.co.za

Ezisematheni

Amanesi athathele isiguli umasingcwabisane ngomgunyathi

Amanesi athathele isiguli umasingcwabisane ngomgunyathi

UMNYANGO wezeMpilo KwaZulu-Natal usuqinisekise ukuthi uyalwazi udaba lonesi abawu-3 basesibhedlela i-Appelsbosch abathathele isiguli umshwalense. Umnyango uthi uthole isikhalo emndenini wakwaMbatha obusola onesi ngokuthathela indodana yabo engasekho, uNduduzo Mbatha...

Umunyu unina kamufi ebuza umbulali ngamazwi okugcina endodakazi

Umunyu unina kamufi ebuza umbulali ngamazwi okugcina endodakazi

KUVELE ukuthi ubengumuntu womndeni futhi ehola itshe lemali emsebenzini abewenza, owesilisa olahlwe ngamacala okudlwengula nokubulala isitshudeni esasenza izifundo zokushayela amabhanoyi, okuthiwa sasinezinyanga ezinhlanu sikhulelwe amawele. Lokhu kuvele ngoLwesibili...

Isexwayiso kwabaka-matric ngombombayi bamaphepha

Isexwayiso kwabaka-matric ngombombayi bamaphepha

UHLABA ikhwelo umnyango wezeMfundo KwaZulu, wexwayisa abafundi bakamatikuletsheni, ngokusabalala kombombayi bamaphepha asuke engakabhalwa, ezivivinyo zokuphela konyaka. Umnyango uthi abafundi ababhalayo kumele baqikelele ukuthi bayaziqhelelanisa nezinkundla...